Βιταμίνες:
Οι βιταμίνες συμμετέχουν σε ποικίλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Για να θεωρηθεί μία ένωση βιταμίνη, θα πρέπει να αποδειχθεί ότι η έλλειψή της προκαλεί διαταραχές στην υγεία ενώ η διατροφική της αποκατάσταση τις διορθώνει. Οι βιταμίνες διακρίνονται στις λιποδιαλυτές και τις υδατοδιαλυτές. Στις πρώτες ανήκουν οι βιταμίνες A,D,E και Κ, ενώ όλες οι υπόλοιπες (C, B2 , νιασίνη, θειαμίνη, φυλλικό οξύ ,Β6 ,Β12, βιοτίνη,παντοθενικό οξύ) είναι υδατοδιαλυτές βιταμίνες.
Ανόργανα συστατικά και ιχνοστοιχεία
Τα ανόργανα συστατικά και ιχνοστοιχεία έχουν επίσης μεγάλη βιολογική αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Διαταραχές της συγκέντρωσής τους προκαλούν δυσλειτουργία των ιστών και των οργάνων και χρειάζεται άμεσα η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής για τη διόρθωση αυτών των δυσλειτουργιών. Τα ανόργανα συστατικά (ασβέστιο, φωσφόρος, μαγνήσιο,νάτριο,κάλιο,σίδηρος,ψευδάργυρος,φθόριο) βρίσκονται στον οργανισμό σε μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με τα ιχνοστοιχεία (χαλκός, χρώμιο, μαγγάνιο, μόλυβδος, σελήνιο, ιώδιο).
Στον Πίνακα που ακολουθεί αναφέρονται οι κυριότερες διατροφικές πηγές των βιταμινών, ανόργανων συστατικών και ιχνοστοιχείων, καθώς και οι διαταραχές που συνοδεύουν την ανεπαρκή πρόσληψή τους.
Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής που χαρακτηρίζεται από μέτρο και μεγάλη ποικιλία τροφίμων, εξασφαλίζει επάρκεια στην πρόσληψη όλων των θρεπτικών συστατικών. Όταν η ισορροπία αυτή διαταράσσεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, αρχίζουν τα προβλήματα υγείας. Ο εντοπισμός και η τροποποίηση των διατροφικών παραγόντων που προκάλεσαν το πρόβλημα θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της υγείας του οργανισμού.
Καλό είναι να τονιστεί ότι η διατροφή αποτελεί σημαντικό, αλλά όχι το μοναδικό θεραπευτικό μέσο. Γι’ αυτό, εκτός της διαιτητικής αντιμετώπισης, πρέπει να γίνεται αναφορά σε κάθε περίπτωση και σε μη διατροφικούς παράγοντες που μπορούν να δράσουν θεραπευτικά.
Θρεπτικά στοιχεία |
Σημαντικότερες διατροφικές πηγές |
Διαταραχές λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης |
| Βιταμίνη Α ή ρετινόλη | Συκώτι, ιχθυέλαια, αυγό , βούτυρο, γαλακτοκομικά προϊόντα, καρότο, κόκκινη πιπεριά, σπανάκι, μπρόκολο, ντομάτα |
Διαταραχές στην όραση, ξηροφθαλμία, κερατινοποίηση ιστών δέρματος, διάρροιες και μολύνσεις του αναπνευστικού συστήματος |
| Βιταμίνη Ε | Αμύγδαλα, ηλιόσποροι, φιστίκια, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο
και άλλα φυτικά έλαια |
Διαταραχές του νευρικού συστήματος (σπάνια) |
| Βιταμίνη D | Συκώτι, αυγό, δημητριακά πρωινού, μαργαρίνη, γάλα,
παχιά ψάρια όπως ο σολομός |
Ραχίτιδα στα παιδιά, οστεομαλακία (πόνο στα οστά και
μυϊκή αδυναμία)στους ενήλικες |
| Βιταμίνη Κ | Σπανάκι, μπρόκολο, λάχανο, φυτικά έλαια (κυρίως το σογιέλαιο), αυγό,
κρέας, συκώτι, γαλακτοκομικά προϊόντα |
Αδυναμία πήξης του αίματος |
| Βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ | Ακτινίδιο, πορτοκάλι, λεμόνι, μάνγκο, παπάγια,
πιπεριά, μπρόκολο, γλυκοπατάτα |
Σκορβούτο (αδυναμία, κούραση, αιμορραγία των ούλων,
αδυναμία επούλωσης πληγών) |
| Βιταμίνη Β2 ή ριβοφλαβίνη | Αυγό, γάλα και γαλακτοκομικά, συκώτι | Στοματικές διαταραχές |
| Νιασίνη | Μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο, αυγό, γάλα | Πελάγρα (δερματίτιδα, διάρροια, σύγχυση, θάνατος) |
| Θειαμίνη | Ψωμί, δημητριακά πρωινού, ξηροί καρποί, χοιρινό, λαχανικά, γάλα | Beri-Beri (καρδιακή ανεπάρκεια ή νευρικές διαταραχές |
| Φυλλικό οξύ | Λαχανάκια Βρυξελλών, σπανάκι, μπρόκολο, λάχανο, κουνουπίδι,
φασόλια, αρακάς, πατάτα |
Μεγαλοβλαστική αναιμία |
| Βιταμίνη Β6 | Κρέας, δημητριακά ολικής άλεσης, μπανάνα, ξηροί καρποί | Στοματικές διαταραχές, μικροκυτταρική αναιμία |
| Βιταμίνη Β12 | Κρέας, αυγό, γάλα και γαλακτοκομικά, ψάρια | Δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, παθήσεις ειλεού,
μεγαλοβλαστική αναιμία, νευρικές παθήσεις |
| Βιοτίνη | Συκώτι, γάλα και γαλακτοκομικά, αυγό | Δερματίτιδα, γλωσσίτιδα, τριχόπτωση, ανορεξία |
| Παντοθενικό οξύ | Συκώτι, φιστίκια, κρέας, αυγό, πράσινα λαχανικά | Αίσθημα καύσου στα πόδια, κούραση, κατάθλιψη |
| Ασβέστιο | Γάλα και γαλακτοκομικά, σαρδέλες, φασόλια, ταχίνι | Καθυστέρηση ανάπτυξης στην παιδική ηλικία και οστεοπόρωση στους ενήλικες |
| Φωσφόρος | Γάλα,γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρια, φρούτα,λαχανικά, ξηροί καρποί, δημητριακά |
Διαταραχές όρασης (πολύ σπάνια)
|
| Σίδηρος | Συκώτι, κρέας, ψάρια, αυγό, ξηρά φρούτα, ψωμί, | Σιδηροπενική αναιμία |
| Ψευδάργυρος | Αρνί, κρέας, θαλασσινά, φυλλώδη λαχανικά | Καθυστέρηση ανάπτυξης και σεξουαλικής ωρίμανσης |
| Ιώδιο | Γάλα και γαλακτοκομικά, ψάρια όπως ο μπακαλιάρος, ιωδιούχο αλάτι | Υποθυρεοειδισμός στους ενήλικες, κρετινισμός σε έμβρυα |
| Σελήνιο | Συκώτι, ψάρια, αυγό, πουλερικά, κρέας | Καρδιομυοπάθεια, μυοσκελετικές διαταραχές |
| Μαγνήσιο | Πράσινα λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης ,κρέας | Καρδιακές αρρυθμίες |
| Μαγγάνιο | Δημητριακά, τσάι, λαχανικά | Σπάνιες |
| Μόλυβδος | Συκώτι, ξηροί καρποί, δημητριακά, ψωμί | Σπάνιες |
| Χρώμιο | Κρέας, όσπρια, ξηροί καρποί | Δυσανοχή στη γλυκόζη, απώλεια βάρους, νευροπάθεια, αυξημένα επίπεδα λιπιδίων |
| Φθόριο | Τσάι, σπανάκι μαγειρεμένο, σαρδέλες | Τερηδόνα |
| Νάτριο | Αλάτι, τρόφιμα πλούσια σε αλάτι | Διαταραχές της αρτηριακής πίεσης, δυσλειτουργία μυών και νεύρων |
| Κάλιο | Μπανάνα, βερίκοκο, πατάτα, σοκολάτα, κακάο, καφές | Μυϊκή αδυναμία, αρρυθμίες, σύγχυση |
