Η ακμή είναι μία κοινή δερματική ασθένεια η οποία επέρχεται σε δύο μορφές:
- Επιφανειακά – επηρεάζοντας τα ωοθυλάκια των τριχών και τους αδένες που εκκρίνουν τα έλαια του προσώπου και εκδηλώνεται ως μαύρα και λευκά στίγματα, και φλεγμονή
- Κυστικά – μία πιο σοβαρή μορφή, με βαθιές κυστικές μορφολογίες και μεταγενέστερες ουλές.
Και στις δύο μορφές, εμφανίζεται κυρίως στο πρόσωπο και, σε μικρότερο βαθμό, στην πλάτη, στο στήθος και στους ώμους. Σε αυτές τις περιοχές το δέρμα έχει αδένες που παράγουν σμήγμα, ένα λιπαρό και ημιρρευστό έκκριμα που λιπαίνει το δέρμα και προλαμβάνει την αφυδάτωση.
Συμπτώματα
Η ακμή είναι συσχετισμένη με την παρουσία μαύρων στιγμάτων, σπυριών, οζιδίων (μαλακές συγκεντρώσεις πύου κάτω από το δέρμα που εκκενώνουν στην επιφάνεια του δέρματος), και κύστες (βαθιά οζίδια που δεν εκκενώνουν το περιεχόμενο τους στην επιφάνεια).
Αίτια
Η ακμή είναι πιο συνήθης στην εφηβεία λόγω των αυξημένων επιπέδων της αρσενικής ορμόνης, της τεστοστερόνης. Αν και οι άνδρες έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από τις γυναίκες, κατά τη διάρκεια της εφηβείας υπάρχει μία αύξηση της ορμόνης και στα δύο φύλλα, και έτσι τα κορίτσια αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι εξίσου επιδεκτικά στην ακμή. Η τεστοστερόνη προκαλεί την μεγέθυνση των σμηγματογόνων αδένων και την αύξηση της παραγωγής σμήγματος. Επιπρόσθετα, τα κύτταρα των πόρων του δέρματος παράγουν περισσότερη κερατίνη, μία κηρώδη πρωτεΐνη (από την οποία αποτελούνται επίσης τα μαλλιά και τα νύχια). Ο συνδυασμός της αυξημένης έκκρισης σμήγματος και κερατίνης μπορεί να οδηγήσει σε φραγμό των πόρων και στον σχηματισμό μαύρων στιγμάτων. Με τον φραγμό των πόρων, επιτρέπεται στα βακτήρια να υπεραυξάνονται και να παράγουν ένζυμα τα οποία σπάνε το σμήγμα και προάγουν φλεγμονή. Η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό λευκών στιγμάτων ή σπυριών. Αν δεν υπάρχει δίοδος για την έκκριση των περιεχομένων στην επιφάνεια του δέρματος , μπορεί να οδηγήσει σε στη δημιουργία κύστης ή καλόγερου (ένα βαθύ οζίδιο γεμάτο με λευκά αιμοσφαίρια και υγρά).
Διατροφική προσέγγιση
Η υγιεινή διατροφή είναι σαφώς σημαντική στη διαχείριση της ακμής.
Μερικές χρήσιμες οδηγίες είναι οι εξής:
- Ολική αποφυγή εξευγενισμένων υδατανθράκων και τηγανιτών τροφών.
- Αποφυγή τρανς λιπαρών (μαργαρίνη και άλλα συνθετικά υδρογονωμένα φυτικά έλαια) ή οξειδωμένα λιπαρό οξέα (τηγανισμένα έλαια) – μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή
- Περιορισμός της κατανάλωσης γάλακτος και γαλακτοκομικών – λόγω του πιθανού ορμονικού περιεχομένου τους
Συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά έχουν αποδειχθεί να ασκούν ένα θετικό αποτέλεσμα στην θεραπεία της ακμής. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο ψευδάργυρος, η βιταμίνη Α, το σελήνιο, η βιταμίνη Ε, και το χρώμιο.
Ο ψευδάργυρος, συγκεκριμένα, είναι ζωτικής σημασίας στην θεραπεία της ακμής καθώς τα χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου φαίνεται να ενισχύουν την επίδραση της τεστοστερόνης στο αυξανόμενο σμήγμα και την έκκριση κερατίνης, δυσκολεύοντας επίσης τη γρήγορη επούλωση του δέρματος. Αυτό το σημαντικό μέταλλο παίζει ρόλο στην δράση πολλών ορμονών όπως επίσης και στην επούλωση πληγών, στην αντίδραση του ανοσοποιητικού, και στην αναγέννηση των ιστών.
Η συμπλήρωση του ψευδάργυρου στην θεραπεία της ακμής είναι αμφιλεγόμενη καθώς οι μελέτες έχουν δείξει αντικρουόμενα αποτελέσματα. Παρόλα αυτά μπορούν να υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην απορρόφηση των ειδών ψευδαργύρου που χρησιμοποιούνται με συνέπεια το αποτέλεσμα να ποικίλει. Τα επίπεδα ψευδαργύρου είναι χαμηλότερα σε αγόρια ηλικίας 13 και 14 χρονών από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα, οπότε είναι ιδιαιτέρως σημαντική η συμπλήρωση γι’ αυτή την ομάδα, και ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι δια μέσου φυσικών διατροφικών πηγών. Στα τρόφιμα πλούσια σε ψευδάργυρο περιλαμβάνονται οι περισσότεροι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα όσπρια.
Επίσης σημαντικά είναι τα διατροφικά αντιοξειδωτικά, καθώς οι άνδρες με ακμή έχουν σημαντικά μειωμένα επίπεδα αντιοξειδωτικών ενζύμων. Αυτό μπορεί να αποκατασταθεί όταν η βιταμίνη Ε και το σελήνιο συμπληρώνονται στην διατροφή. Η ακμή στους άνδρες και στις γυναίκες βελτιώνεται με αυτή τη θεραπεία, πιθανότητα λόγω της αναστολή του σχηματισμού λιπιδικού υπεροξειδίου και καθιστά ωφέλιμη τη χρήση άλλων αντιοξειδωτικών.
Και η μαγιά μπύρας μπορεί επίσης να είναι ωφέλιμη στην ίαση της ακμής. Μελέτες έχουν δείξει σημαντική βελτίωση σε ασθενείς μετά από κατανάλωση μαγιάς μπύρας. Αυτό το αποτέλεσμα φαίνεται να οφείλεται στην περιεκτικότητα χρωμίου της μαγιάς μπύρας αλλά θα μπορούσε να οφείλεται και σε άλλα θρεπτικά συστατικά.
Επίσης, η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η σοκολάτα αυτή καθ’ αυτή οφείλεται ή προκαλεί έξαρση στην ακμή φαίνεται να είναι αναληθής. Μελέτες δεν έχουν δείξει να επηρεάζεται η έξαρση της ακμής από την κατανάλωση σοκολάτας. Παρ’ όλα αυτά, είναι προτιμότερο για τα άτομα με ακμή να επιλέγουν μαύρη σοκολάτα καθώς έχει τα υψηλότερα επίπεδα αντιφλεγμονωδών φαινολών και να αποφεύγουν τα προϊόντα γλυκιάς σοκολάτας, καθώς περιέχουν υπερβολική ζάχαρη, αλλά και αυτά που περιέχουν τρανς λιπαρά οξέα. Η σοκολάτα γάλακτος, λόγου του εμπορικού γάλακτος υψηλής ορμονικής περιεκτικότητας που περιέχει, θα πρέπει επίσης να αποφεύγεται.
Άλλες συστάσεις (που θα μπορούσαν πιθανός να βοηθήσουν στη μείωση της ακμής)
- Η αποφυγή φαρμάκων που περιέχουν βρωμίδια και ιωδίδια.
- Η αποφυγή έκθεσης σε έλαια και λίπη.
- Η αποφυγή χρήσης λιπαρών κρεμών ή καλλυντικών.
- Ο εξονυχιστικός καθαρισμός του προσώπου με θειούχο σαπούνι ή με μία κατάλληλη φυτική εναλλακτική, όπως είναι το σαπούνι καλέντουλας.
- Η εξαγωγή των μαύρων στιγμάτων κάθε 2 με 3 ημέρες, και το άνοιγμα και η στράγγιση των κυστικών αλλοιώσεων από ιατρό κάθε 2 εβδομάδες.
- Η τοπική θεραπεία με tea tree oil έχει δείξει αποτελέσματα όμοια με αυτά του benzoyl peroxide, αλλά με λιγότερες παρενέργειες.
